گاهی در حالی که گیاه به ظاهر سالم و شاداب است و دچار بیماری یا آفت نیست، برگ‌ریزی گیاه ایجاد می‌شود. هر تغییری که در ظاهر گیاه اتفاق می‌افتد، از جمله ریزش برگ ، زرد شدن برگ‌ها و یا حتی توقف رشد، مانند یک زنگ خطر است. ما در این مطلب سعی می‌کنیم عوامل ریزش برگ گیاهان و راهکارهای جلوگیری از این اتفاق را بررسی کنیم.
قبل از شروع، به این نکته اشاره می‌کنیم که ریزش برگ گیاهان بصورت محدود بخشی از روند رشد گیاه است. در فصل سرما معمولا ریزش برگ گیاهان بیشتر می‌شود. این پدیده بعنوان خزان گیاهان آپارتمانی شناخته می‌شود. اما اگر ریزش برگ گیاه شما در ماه بیشتر از سه الی پنج برگ است، مقاله زیر را مطالعه کنید تا از آسیب بیشتر به گیاه جلوگیری نمایید. به صورت کلی پژمردگی و ریزش بیش از اندازه برگ‌های گیاهان نشان می‌دهد که گیاه تحت تاثیر یکی از عوامل محیطی، دچار استرس شده است.
عوامل محیطی که باعث ایجاد استرس در گیاهان و ریزش برگ می‌شوند:
۱- آبیاری نادرست یکی از دلایل ریزش برگ
برای آبیاری گیاهان خود یک برنامه منظم تهیه کنید. میزان نیاز هر گیاه به آبیاری را مشخص کرده و در زمان معین گیاه را آبیاری کنید. برای تشخیص زمان آبیاری میتوانید از راهکار زیر استفاده کنید:
شما به وسیله یک سیخ چوبی یا حتی با انگشت خود میتوانید، رطوبت عمق خاک را بسنجید. موقعی که پنج سانتیمتر از سطح خاک خشک شده بود، زمان آبیاری فرا رسیده است.
برای آبیاری گیاهانی مانند سانسوریا، زامیفولیا و گیاهانی که ریزوم(توده ریشه) دارند اجازه دهید که یک سوم گلدان خشک شود و سپس اقدام به آبیاری کنید تا ریشه گیاه دچار پوسیدگی نشود. ضمنا بخاطر داشته باشید که یک ساعت بعد از آبیاری، بهتر است تا آب داخل زیرگلدانی را تخلیه کنید.
آبیاری بیش از اندازه باعث پوسیدگی ریشه گیاه می‌شود و بیماری‌های قارچی و باکتریایی پدید می‌آورد. در نهایت برگ گیاه شروع به زرد شدن می‌کند.
نکته مهم دیگر در مورد آبیاری گیاهان این است که آب هم‌دهی محیط برای آبیاری استفاده کنید.
علایم تشنگی گیاه خود را بشناسید:
پژمردگی و بیحال شدن برگ‌ها، از علائم تشنگی گیاه است. برگ‌ها اگر قبل از افتادن زرد شوند می‌تواند نشان دهنده تشنگی گیاه باشند. توقف رشد، زرد شدن نوک برگ‌ها، ترک خوردن سطح خاک و کاهش رشد گیاه از جمله علائمی است که به شما نشان می‌دهند گیاه شما نیاز به آبیاری دارد.
برای رفع فوری تشنگی گیاه میتوانید گیاه را به مدت سی دقیقه در وان آب ولرم قرار دهید.
برای آبیاری گیاه نیز بهتر است آبیاری را به آرامی و دور تا دور گلدان انجام دهید. آبیاری را از آبی استفاده کنید که به مدت ۲۴ ساعت در محیط مانده باشد و اصطلاحا بیات شده باشد. اگر شرایط و زمان نگهداری ۲۴ ساعته آب را ندارید، میتوانید از آماده سازهای آب واتر فرش استفاده کنید. با استفاده از محلول واتر فرش آب در مدن زمان ده دقیقه آماده مصرف می‌شود.
۲- آیا شوک دمایی هم در ریزش برگ گیاهان مؤثر است؟
سرد یا گرم شدن ناگهانی محیط، گیاهان آپارتمانی را دچار شوک دمایی می‌کند و باعث ریزش برگ‌ها و زرد شدن آنها می‌گردد. قبل از تغییر فصل اطمینان حاصل کنید که گیاه خود را در محلی با دمای متعادل بین ۱۸ تا ۲۳ درجه سانتیگراد قرار داده‌اید. در صورتی که بعد از ایجاد شوک دمایی متوجه این موضوع شدید، گیاه را به نقطه‌ای با دمای مناسب منتقل کنید. سپس برای کاهش اثرات شوک، آمینواسید را هفته‌ای یکبار روی تمامی قسمت‌های گیاه اسپری کنید. از قرار دادن گیاه در مجاورت وسایل سرمایشی یا گرمایشی خودداری کنید.
۳- زهکشی نادرست خاک یا گلدان یکی از عوامل ریزش برگ ها
اگر بعد از آبیاری آب اضافی از زیر گلدان خارج نشود، نشان‌دهنده زهکشی نادرست خاک یا گلدان است. برای ایجاد یک زهکشی مناسب در لایه زیرین خاک از پوکه معدنی یا لیکوپن استفاده کنید. همچنین سوراخ‌های زیر گلدان را چک کنید که آب اضافی تخلیه شود. در غیر این صورت به دلیل ایجاد رطوبت بیش از اندازه در خاک، ریشه گیاه دچار پوسیدگی و بیماری‌های قارچی یا باکتریایی خواهد شد.
۴- خاک نامناسب هم بی‌تاثیر نیست!
هنگامی که خاک بیش از اندازه فشرده و نفوذ ناپذیر شود، آب به درستی به ریشه‌های گیاه نمی‌رسد. گیاه تشنه می‌شود و کمبود مواد مغذی خواهد داشت. ریزش برگ بر اثر این مشکل بیشتر در گیاهانی رخ می‌دهد که در داخل پیت ماس کاشته شده‌اند. خاک نامناسب سبب توقف رشد گیاه، کوچک شدن و ریزش برگ‌ها خواهد شد. همچنین وجود لارو حشراتی مانند کرم خاکی و یا هزارپا نیز می‌تواند دلیلی پوک شدن ریشه و ریزش ناگهانی برگ شود.
برای گیاهان آپارتمانی بهتر است از خاک‌های استریل مناسب گیاه استفاده کنید. هرگیاهی خاک مناسب خودش را نیاز دارد. بنابراین قبل از تعویض خاک بهتر است با گیاهپزشک خود مشورت کنید. ما در گلخانه گاردنو انواع خاک‌های استریل و بهداشتی را موجود داریم.
۵- کوددهی نادرست عامل مهمی در ریزش برگ گیاه است.
کوددهی نامناسب نیز بعد از چند روز می‌تواند سبب ریزش ناگهانی برگ‌ها شود. برای کوددهی به هر گیاه با متخصص گیاهپزشک مشورت کنید و سپس کوددهی را به میزان تجویز شده انجام دهید. کوددهی بیش از اندازه باعث باعث می‌شود گیاه اور دوز کند زیرا ریشه‌ها نمی‌توانند کود اضافی را تجزیه و به گیاه منقل کنند. علاوه بر کوددهی بیش از اندازه، استفاده از کود نامناسب نیز باعث پوسیدگی ریشه گیاه و ریزش برگ‌ها می‌شود. بعنوان مثال استفاده از کود ۲۰-۲۰-۲۰ برای زامیفولیا و سانسوریا مناسب نیست.
از طرف دیگر گیاه در صورتی که مواد مورد نیاز خود را بصورت کوددهی منظم دریافت نکند دچار ریزش برگ می‌شود. اگر گیاه مواد مغذی را دریافت نکند، ضعیف می‌شود. نهایتا درگیر انواع بیماری‌ها و آفات خواهد شد. برای تهیه انواع کودهای مناسب گیاهان آپارتمانی میتوانید به اینجا مراجعه کنید.
۶- کمبود نور چطور؟
گیاهان برای رشد، نیاز به دریافت نور کافی دارند. البته گیاهان آپارتمانی نباید در معرض نور مستقیم آفتاب قرار بگیرند. از طرف دیگر اگر گیاه در محیط تاریک قرار بگیرد نیز ریزش برگ اتفاق می‌افتد. اگر گیاه نور کافی دریافت نکند، رشد آن بشکل علفی خواهد شد و خود را به سمت نور کج می‌کند. بهتر است گیاهانی مثل فیکوس، یوکا و باباآدم را برای محیط‌های کم‌نور استفاده نکنید. اما در صورتی که تصمیم به این کار داشتید برای جبران کمبود نور از لامپ رشد گیاه استفاده کنید.
۷- گیاه را در مکان نامناسب قرار ندهید
دقت کنید گیاهان آپارتمانی را تا جایی که امکان دارد در معرض جریان هوای وسایل سرمایشی یا گرمایشی قرار ندهید. اگر گیاه در کنار وسایل سرمایشی یا گرمایشی قرار گیرد، وارد تنش دمایی می‌شود و ریزش برگ اتفاق می‌افتد. همچنین از جابه‌جایی گیاهان تا جایی که امکان دارد خودداری کنید. خصوصا بعصی از گیاهان مانند بونسای، آمستل و بنجامین به جابه‌جایی حساس هستند. در صورت جابه‌جایی این گیاهان بهتر است یک نوبت گیاه را با هیومیک اسید آبیاری کنید تا اثرات شوک جابه‌جایی به حداقل برسد.
۸- آفت شپشک آردآلود و ریزش برگ گیاهان
شپشک آردآلود هم یکی از آفت‌های شایعی است که باعث ریزش برگ گیاهان آپارتمانی می‌شود. این آفت از شاخسار گیاهان تغذیه می‌کند و نمی‌گذارد مواد مغذی به برگ‌ها برسد و در نهایت برگ‌ها می‌ریزند. شپشک آرد آلود زخم‌های سفید پنبه مانندی هستند که روی شاخه‌ها، بین غلاف‌ها و زیر برگ‌ها تخم‌ریزی و رشد می‌کنند. پس حتما تمام قسمت‌های گیاه را بررسی کنید و اگر آن را مشاهده کردید ابتدا با استفاده از الکل و دستمال کاغذی آن را از روی گیاه بردارید. سپس با استفاده از سم کنفیدور که در گلخانه گاردنو موجود است، گیاه را سه مرتبه و به فاصله سه روز یکبار سم‌پاشی کنید.
جمع‌بندی
ریزش برگ در گیاهان معمولاً نتیجه‌ای از عوامل مختلف می‌باشد که شامل عوامل زیستی مانند بیماری‌ها و آفات، شرایط محیطی از قبیل نور، آب، دمای هوا، کوددهی و خاک می‌شود. ریزش برگ می‌تواند گیاه شما را هم از نظر ظاهری و هم از نظر سلامتی دچار مشکل کند، پس ما در این مقاله سعی کردیم عوامل تاثیرگذار را بشناسیم و راه‌حل‌های درمان آن را بررسی کنیم.
