شپشک سپردار شمشاد؛ آفتی کوچک اما خطرناک

شپشک سپردار (Scale insect) یکی از آفات شایع و دردسرساز شمشاد است که اگر به‌موقع کنترل نشود، می‌تواند سلامت بوته را به‌طور کامل به خطر بیندازد. این آفت در حقیقت حشره‌ای ریز و بیضی‌شکل است که روی ساقه‌ها و برگ‌های گیاه می‌چسبد و با تغذیه از شیره گیاهی باعث تضعیف تدریجی آن می‌شود. سپر محافظی که روی بدن این آفت قرار دارد، عامل اصلی دشواری در کنترل آن است؛ زیرا بسیاری از سموم معمولی نمی‌توانند به‌راحتی از این سپر عبور کنند.

در ادامه، علائم، روش‌های مبارزه شیمیایی و تغذیه‌ای، و توصیه‌هایی برای پیشگیری از شیوع این آفت را به‌طور کامل بررسی می‌کنیم.

علائم آلودگی به شپشک سپردار

شپشک‌ها اغلب ابتدا روی شاخه‌های جوان یا برگ‌های تازه ظاهر می‌شوند و به‌مرور جمعیت خود را گسترش می‌دهند. مهم‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:

مشاهده نقاط برجسته و قهوه‌ای یا خاکستری روی ساقه و برگ
زرد یا قهوه‌ای شدن برگ‌ها
کاهش رشد عمومی گیاه
خشک‌شدن نوک شاخه‌ها
چسبندگی سطح برگ‌ها به دلیل ترشحات عسلک

این علائم اگر به‌موقع تشخیص داده نشوند، می‌توانند باعث ضعف شدید یا حتی مرگ تدریجی شمشاد شوند.

درمان شپشک سپردار (Armored Scale) در شمشاد — یکی از مهم‌ترین آفات شمشاد، شپشک سپردار است.

شکل ظاهری و چرخه زندگی

بدن شپشک سپردار زیر یک سپر مومی یا شاخی محافظت می‌شود. این سپر اغلب به رنگ قهوه‌ای روشن تا تیره دیده می‌شود و اندازه آن معمولاً کمتر از ۲ میلی‌متر است. مراحل رشدی این آفت شامل تخم، پوره (لارو) و فرم بالغ می‌شود. شپشک ماده پس از تخم‌گذاری، پوره‌های جوان را آزاد می‌کند. این پوره‌ها فعال‌اند و در سطح گیاه حرکت می‌کنند تا محل مناسبی برای تغذیه پیدا کنند. پس از ثابت شدن، پوره‌ها سپر محافظ خود را می‌سازند و دیگر جابه‌جا نمی‌شوند. هر نسل شپشک در شرایط مناسب آب‌وهوایی می‌تواند بین ۶ تا ۸ هفته طول بکشد، بنابراین اگر مدیریت انجام نشود، آلودگی در طول فصل گرم سال به سرعت گسترش می‌یابد.

عوامل گسترش و شرایط مستعد

چند عامل اصلی باعث شدت گرفتن آلودگی شپشک سپردار روی شمشاد می‌شود:

تراکم زیاد بوته‌ها و کم بودن جریان هوا بین شاخه‌ها.
آبیاری نامنظم یا کمبود تغذیه گیاه که مقاومت شمشاد را کاهش می‌دهد.
انتقال نهال یا قلمه آلوده به باغچه یا فضای سبز.
عدم بازدید و بررسی دوره‌ای شاخه‌ها، به‌خصوص در فصل رشد.

این آفت بیشتر در مناطقی که تابستان‌های گرم و زمستان‌های معتدل دارند، خسارت ایجاد می‌کند.

مبارزه شیمیایی با شپشک سپردار

سموم مؤثر برای کنترل شپشک سپردار شمشاد + نحوه مصرف

برای کنترل مؤثر شپشک سپردار روی شمشاد، استفاده از سموم سیستمیک با نفوذ بالا می‌تواند نقش کلیدی ایفا کند. دو سم رایج و مؤثر در این زمینه، دیازینون و پروفنوفوس هستند.

دیازینون
دیازینون یک سم تماسی و سیستمیک با قدرت نفوذ مناسب است که هم روی پوره‌های جوان و هم حشرات بالغ اثرگذار است. این سم با ورود به بافت گیاه، به بدن آفت منتقل شده و آن را از بین می‌برد. برای اثربخشی بیشتر، سم‌پاشی باید در دو نوبت و با فاصله ۱۰ تا ۱۴ روزه انجام شود. بهتر است در هوای خنک و بدون باد (اوایل صبح یا عصر) از این سم استفاده شود.

پروفنوفوس
پروفنوفوس نیز سمی نفوذی و تماسی است که به‌خوبی قادر است لایه‌های محافظ بدن شپشک را شکسته و به درون بدن آفت نفوذ کند. این سم علاوه بر خاصیت تماسی، تا حدی خاصیت سیستمیک نیز دارد. مانند دیازینون، برای کنترل کامل، دو نوبت سم‌پاشی با فاصله زمانی ۱۰ تا ۱۴ روز توصیه می‌شود.

توجه به حفظ دشمنان طبیعی

در کنار مصرف سم، باید به نقش حشرات مفید در کنترل طبیعی آفات توجه کرد. حشراتی مثل کفشدوزک‌ها، شکارچی طبیعی شپشک‌ها هستند و سم‌پاشی بی‌رویه یا با دُز بالا می‌تواند باعث نابودی آن‌ها شود. برای جلوگیری از این آسیب، پیشنهاد می‌شود:

از دُز مناسب و مشخص‌شده روی بسته‌بندی استفاده کنید.
زمان سم‌پاشی را به صبح زود یا عصر موکول کنید تا تماس با حشرات مفید به حداقل برسد.
از تکرار غیرضروری سم‌پاشی خودداری کنید.

با رعایت این نکات، می‌توان شپشک سپردار را با حداقل آسیب به اکوسیستم کنترل کرد.

نکته مهم: برای افزایش اثربخشی، قبل از سم‌پاشی سطح برگ‌ها را با دستمال مرطوب یا برس نرم کمی پاک کنید تا سپرهای ضخیم تا حدی برداشته شوند.

خسارت و علائم آلودگی

شپشک سپردار با فرو بردن خرطوم خود در بافت گیاه، شیره غذایی برگ و شاخه‌های جوان را می‌مکد. ادامه این تغذیه باعث ضعف عمومی شمشاد، زرد شدن برگ‌ها، ریزش برگ، کاهش رشد شاخه‌ها و در موارد شدید خشکیدگی بخش‌هایی از گیاه می‌شود. از آنجا که سپر این آفت شبیه لکه‌های کوچک چسبیده روی سطح گیاه است، گاهی با قارچ یا جرم اشتباه گرفته می‌شود. اگر به آرامی با ناخن روی لکه بکشید و جدا شود، احتمالاً با شپشک سپردار طرف هستید.

محصولات پیشنهادی

کنه کش آبامکتین
محدوده قیمت: ۱۳۰,۰۰۰ تومان تا ۱۶۰,۰۰۰ تومان
انتخاب گزینه‌ها
سم دلتامترین
۱۳۰,۰۰۰ تومان
سم مالاتیون
۱۳۰,۰۰۰ تومان

تغذیه و تقویت بعد از مبارزه

پس از کنترل آفت، شمشاد شما دچار ضعف عمومی می‌شود. بنابراین استفاده از کود تقویتی برای بازگرداندن شادابی گیاه ضروری است. در این مرحله می‌توانید از این سه کود که در سایت شما موجود است، بهره ببرید:

بوستر
این کود حاوی عناصر ریزمغذی و ترکیبات محرک رشد است که به افزایش تراکم برگ‌ها و احیای گیاه بعد از تنش آفت کمک می‌کند.

کود سه بیست (۲۰-۲۰-۲۰)
اگر گیاه نیاز به رشد سریع‌تر شاخه و برگ داشته باشد، استفاده از سه بیست به فاصله دو هفته بعد از سم‌پاشی توصیه می‌شود. این کود به رشد متوازن و ریشه‌زایی بهتر کمک می‌کند.

اکسین
اکسین هم یک محرک رشد ریشه و افزایش‌دهنده مقاومت گیاه است. استفاده از آن می‌تواند باعث جوانه‌زنی مجدد شاخه‌های آسیب‌دیده شود.

محصولات پیشنهادی

هورمون بوستر
محدوده قیمت: ۱۳۰,۰۰۰ تومان تا ۵۲۰,۰۰۰ تومان
انتخاب گزینه‌ها
کود سه بیست ۲۰-۲۰-۲۰
۹۵,۰۰۰ تومان
هورمون اکسین
۱۵۰,۰۰۰ تومان

مشاوره رایگان با گیاه‌پزشکان گاردنو

سخن پایانی

شپشک سپردار هرچند به‌ظاهر یک آفت کوچک است، اما می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به شمشاد وارد کند. با تشخیص به‌موقع، استفاده از سموم مؤثر مثل آبامکتین، دلتامترین یا مالاتیون و بهره‌گیری از کودهای تقویتی (بوستر، سه بیست یا اکسین)، می‌توانید سلامت گیاه خود را بازیابی کنید. اگر نیاز به راهنمایی بیشتر دارید، کارشناسان ما آماده پاسخ‌گویی هستند.