کنه تار عنکبوتی (Spider Mite)، یکی از آفات رایج گیاهان است که در شرایط گرم و خشک و خصوصا در فصل تابستان فعالیت بیشتری دارد. این آفت با تغذیه از شیره‌ی برگ‌ها، باعث ایجاد نقاط زرد و قهوه‌ای روی آنها می‌شود و در صورت عدم کنترل، می‌تواند به خشک شدن کامل گیاه منجر شود. در این مقاله، به بررسی علائم حضور، منشأ، روش‌های پیشگیری و کنترل و درمان آفت کنه می‌پردازیم.
علائم حضور کنه تار عنکبوتی روی گیاه
- نقاط زرد یا قهوه‌ای روی برگ‌ها: تغذیه کنه‌ها از شیره‌ی برگ‌ها باعث ایجاد لکه‌های رنگ‌پریده و سوراخ‌ها ریزی می‌شود.
- چروکیدگی و برنزه شدن برگ‌ها: آسیب مداوم می‌تواند به تغییر شکل و رنگ برگ‌ها منجر شود.
- ریزش زودهنگام برگ‌ها: ضعف گیاه باعث افتادن برگ‌ها پیش از موعد می‌شود.
- تارهای نازک روی برگ‌ها: کنه‌ها، تارهای عنکبوتی نازکی تولید می‌کنند که پشت و روی برگ‌ها و بین غلاف‌ها قابل مشاهده است. این تارها باعث نشستن گرد و غبار روی برگ‌ها می‌شوند و در نتیجه میزان نوری که به برگ‌ها میرسد، کاهش می‌یابد. در نهایت فتوسنتز کم شده و برگ‌ها شروع به ریزش می‌کنند.
- حرکت ذرات ریز قرمز یا قهوه‌ای: با دقت به برگ‌ها نگاه کنید؛ ممکن است کنه‌های در حال حرکت را ببینید. کنه‌ها بسیار کوچک‌اند و دیدن آنها گاهی سخت خواهد بود.
منشأ و چرخه زندگی کنه تار عنکبوتی یا کنه تارتن
کنه‌های تارعنکبوتی در فصل زمستان در بقایای گیاهی، شکاف درختان و برگ‌های خشک پناه می‌گیرند. با افزایش دما در بهار و تابستان، فعالیت آنها افزایش یافته و به سرعت تکثیر می‌شوند. این آفات می‌توانند با باد، حیوانات یا ابزار باغبانی به گیاهان دیگر منتقل شوند.
روش‌های پیشگیری و کنترل کنه تارتن
۱. پیشگیری
- آبیاری منظم: حفظ رطوبت مناسب خاک و برگ‌ها می‌تواند از تکثیر کنه‌ها جلوگیری کند.
- افزایش رطوبت محیط: کنه‌ها در شرایط خشک رشد می‌کنند؛ بنابراین، با استفاده از مه‌پاش یا قرار دادن دستگاه رطوبت ساز در نزدیکی گیاهان، رطوبت را افزایش دهید.
- حذف بقایای گیاهی آلوده: برگ‌ها و شاخه‌های خشک یا آلوده را جمع‌آوری و از محیط خارج کنید.
- سمپاشی منظم: در شهرهای گرم و خشکی مانند تهران، بهتر است هر دو ماه یکبار سم کنه‌کش آبامکتین را روی تمامی قسمت‌های گیاه اسپری کنید.
۲. روش‌های طبیعی کنترل
- استفاده از دشمنان طبیعی: حشرات مفیدی مانند کفشدوزک‌ها و کنه‌های شکارگر می‌توانند جمعیت کنه تارعنکبوتی را کاهش دهند.
- شست‌وشوی گیاهان: برگ‌ها را با آب ولرم و فشار ملایم بشویید تا کنه‌ها از بین بروند. البته دقت کنید با اینکار معمولا بعد از مدتی کنه‌ها باز میگردند!
۳. استفاده از سموم شیمیایی
در صورت آلودگی گیاه با کنه تارعنکبوتی پیشنهاد متخصصان گیاهپزشکی گلخانه گاردنو استفاده از سموم شیمیایی دفع آفت است که در زیر به آنها اشاره شده است:
- فن‌پروپاترین
- آبامکتین
روش استفاده از سم آبامکتین برای نابود کردن کنه تار عنکبوتی
برای درمان کنه تارعنکبوتی، سم آبامکتین را هر سه روز یکبار در دوره هفت روزه(یعنی روز اول، روز چهارم و روز هفتم) روی تمامی قسمت‌های گیاه اسپری کنید. دقت کنید در هر نوبت سمپاشی پشت و روی برگ‌ها و بین غلاف‌ها آغشته به سم شود.
همچنین دقت کنید در زمان سمپاشی بهتر است تهویه هوا وجود داشته باشد یا درمان به درستی انجام شود.
نکات مهم در استفاده از سموم:
- زمان‌بندی مناسب: سمپاشی را در ساعات خنک روز، مانند صبح زود یا غروب، انجام دهید.
- پوشش کامل: تمام قسمت‌های گیاه، به‌ویژه زیر برگ‌ها، را به‌طور کامل سمپاشی کنید.
- تکرار سمپاشی: بر اساس دستورالعمل سم، ممکن است نیاز به تکرار عملیات پس از چند روز باشد.
- قبل از سمپاشی: قبل از سمپاشی بهتر است کنه‌های تارعنکبوتی را با یک دستمال نرم مرطوب، پاک کنید.
تشخیص زودهنگام کنه تار عنکبوتی
برای تشخیص حضور کنه تارتن در مراحل اولیه:
- بررسی منظم گیاهان: به‌طور مرتب برگ‌ها را از نظر وجود لکه‌ها یا تارهای نازک بررسی کنید.
- استفاده از کاغذ سفید: برگ‌ها را روی کاغذ سفید بتکانید؛ حضور ذرات ریز متحرک نشان‌دهنده کنه‌هاست.
چه گیاهانی مستعد حمله کنه تارعنکبوتی هستند؟
گیاهانی مانند باباآدم و نخل شامادورا معمولا در اثر حمله کنه تارعنکبوتی آسیب پذیری بالایی دارند و به سرعت درگیر می‌شوند. برای این گیاهان استفاده از سم آبامکتین بصورت ماهیانه ضروری است.
نتیجه‌گیری
کنه تار عنکبوتی می‌تواند به‌سرعت به گیاهان آسیب برساند، اما با تشخیص زودهنگام و استفاده از روش‌های پیشگیری و کنترل مناسب، می‌توان از خسارات جدی جلوگیری کرد. حفظ رطوبت، استفاده از دشمنان طبیعی و در صورت لزوم، به‌کارگیری سموم شیمیایی با رعایت نکات ایمنی، از جمله راه‌های مؤثر در مدیریت این آفت هستند.
